Vruchtbaarheid van de man

Een onvervulde kinderwens is helaas een probleem waar veel koppels mee kampen. Bij één op de drie stellen waarbij het binnen twee jaar niet lukt om een zwangerschap tot stand te brengen, ligt de oorzaak bij de man. Er kunnen diverse redenen zijn waarom de mannelijke vruchtbaarheid te wensen overlaat. Zwanger worden is (helaas) niet vanzelfsprekend. Bij koppels bij wie de kinderwens lange tij onvervuld blijft, ligt de oorzaak in 30% van de gevallen aan de man. Hierbij moet wel worden opgemerkt, dat een man gelukkig bijna nooit geheel onvruchtbaar is, maar 'hooguit' verminderd vruchtbaar. In medische termen wordt dan gesproken van subfertiliteit: er is wel vruchtbaar sperma, maar niet voldoende en/of de kwaliteit laat te wensen over. Het bevruchtend vermogen van de spermatozoïden is in dit geval lager dan normaal, maar niet geheel afwezig.

De mannelijke vruchtbaarheid in z'n algemeen

Een vrouw wordt geboren met een bepaalde hoeveelheid eicellen en daar moet ze het gedurende haar leven maar mee doen. Bij mannen is de voortplanting en de vruchtbaarheid anders geregeld: pasgeboren jongetjes zijn wel uitgerust met geslachtscellen, maar het sperma wordt pas vanaf de puberteit geproduceerd. De jongen krijgt dan zijn eerste zaadlozing. Is er geen sprake van vruchtbaarheidsproblematiek, dan kan de jongen vanaf dat moment kinderen verwekken.

De zaadproductie gaat het gehele leven lang door. Gemiddeld doen zaadcellen er 75 dagen over om te rijpen, waarbij het proces zowel positief als negatief kan worden beïnvloed door externe factoren. Met andere woorden: vaak kan je als man wel degelijk stappen nemen om de vruchtbaarheid te verbeteren, bijvoorbeeld door aanpassing van je voedingspatroon en je leefstijl. Doordat het rijpingsproces van de spermacellen langere tijd in beslag neemt, zal je hier wel consequent in moeten zijn: na een week zijn de resultaten nog niet meetbaar.

Eenmaal uitgerijpte zaadcellen vinden tijdens de ejaculatie oftewel zaadlozing hun weg de vagina in. Daar moeten zij een traject afleggen van zo'n 12 tot 17 centimeter, waarna zij arriveren bij de eileider. Dit is de plaats waar de bevruchting plaatsvindt. Om bij de eileider te kunnen arriveren, moeten de zaadcellen wel goed kunnen bewegen: dit doen zij door middel van hun staart. De staart dient alleen om de zaadcel bij de eicel te brengen: bij de bevruchting zelf speelt 'ie geen enkele rol.

Oorzaken van verminderde vruchtbaarheid bij de man

Vruchtbaarheidsproblemen bij de man kunnen diverse oorzaken hebben. Soms ligt de reden op het hormonale vlak, bijvoorbeeld doordat er niet voldoende testosteron wordt geproduceerd. Dit blijkt dan uit bloedonderzoek. Door middel van medicatie kan het testosteron aangevuld worden.

Ook kunnen mannen last hebben van bijvoorbeeld een erfelijke afwijking, een spatader in de balzak of de nawerking van het krijgen van de bof ná de puberteit. Als uit vruchtbaarheidsonderzoek blijkt dat de spermakwaliteit te wensen overlaat, moet dus altijd gezocht worden naar de oorzaak.

Mannelijke vruchtbaarheid: de cijfers

Een normale zaadlozing bevat tussen de 100 tot 200 miljoen zaadcellen. Als er minder dan 20 miljoen zaadcellen per milliliter aanwezig zijn, wordt gesproken van een verminderde vruchtbaarheid. (Een normaal ejaculaat bevat 20 tot 50 miljoen spermacellen per milliliter.) Zijn er minder dan 10 miljoen zaadcellen per mL aanwezig, dan is er sprake van een ernstige zaadafwijking.

Ook de vorm en de bewegelijkheid is van belang. Bij een gezonde man, dat wil zeggen een man zonder vruchtbaarheidsproblemen, beweegt ten minste 50% van de zaadcellen, waarvan de helft goed vooruit zwemt.